مصاحبه اختصاصی با مدیر سازمان تعاونی روستایی
لازمه ایجاد تشکلّ ها، در بخش تولیدات کشاورزی
1.لطفاً از زمان تأسیس سازمان تعاونی روستایی و اهداف ترسیم شده برای آن بفرمایید.
سابقه فعالیت و تشکیل سازمان تعاونی روستایی به دهه چهل برمی گردد و اهداف ترسیم شده آن بصورت کلی هدایت، حمایت و نظارت بر تشکلهای بخش کشاورزی بوده و اگر بخواهم بیشتر توضیح دهم سازماندهی و توجیه و نظارت بر تشکیل شرکتهای تعاونی و بسترسازی و هماهنگی تأمین نهاده های تولید شامل نهاده های زراعت و باغبانی و دام و طیور و غیره و افزایش کیفیّت و بالا بردن راندمان تولید با تجمیع اراضی خرد و یا یکجاکشتی و استفاده از ماشین آلات و مکانیزاسیون کشاورزی و علوم و فنون بروز کشاورزی و ....که منجر به افزایش درآمد کشاورزان و تداوم تولید میشود. و بستر سازی و هماهنگی تامین سرمایه و عملیاتی کردن سرمایه گذاری در بخش و همچنین تسهیل بازاررسانی و بازاریابی تولیدات بخش کشاورزی از اهم وظایف ماست. متأسفانه با وجود اشتغال زایی ایجاد شده در این بخش، سرمایه گذاری مطلوبی که در شأن این بخش باشد هم در دوران قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب، صورت نگرفته است که این شاید به متفاوت بودن ضرورت ها مربوط می باشد هر چند که بعد از انقلاب، تلاش های زیادی شده تا به این بخش خدمات ویژه ای داده شود. از جمله چون فعالیت کشاورزی اکثراً در مناطق روستایی صورت می گیرد بیشتر اولویّّت ها در حفظ نیروی تولید در این مناطق بوده و محرومیت زدایی از مناطق روستایی در سرلوحه برنامه ها قرار گرفته است که تامین راه، آب شرب مطمئن، ساخت مدارس، مراکز درمانی وبهداشتی ، برق و غیره را شامل می شود تا نسبت به قشر زحمتکش کشاورزان، امتیازاتی تعلق گیرد ولی چون قدرت رقابت در بخش کشاورزی با بخش صنعت و خدمات سخت است و حساسیّّتی که نسبت به قیمت تولیدات کشاورزی بعنوان محصولات استراتژیک وجود دارد اجازه رقابت به کشاورزان را از لحاظ درآمد با سایر بخش ها نداده است ودقیقاً، به این علّتّ است که در بیشتر کشورها یارانه های ویژه ای نسبت به کشاورزان پرداخت می شود حتی در کشور های سرمایه داری هم که معمولاً پرداخت یارانه مفهوم آنچنانی ندارد به بخش کشاورزی شان، یارانه پرداخت می شود. و این امر به این دلیل اتفاق می افتد که در این بخش هم اشتغال زاییبا کمترین سرمایه گذاری نسبت به سایر بخشها ممکن هستهم تولید محصولات استراتژیک جهت رفع نیازهای روزمره مردم رخ می دهد چنانچه با وجود تاٍٍثیرات اقلیمی و آب و هوائی منطقه، در تولید گندم تقریبا به خودکفائی رسیده ایم. در سایر محصولات هم مثل چغندر قند و نیشکر برای تولید شکر در آستانه خودکفائی و در گوشت سفید و تخم مرغ با افزایش تولید دیگر نیازی به واردات نداریم. و اینها در سایه توجه در حد مقدورات بوده و هر چقدر این توجه به بخش کشاورزی خصوصا در قالب تشکلها بشود به حفظ و تولید اشتغال مستقیم و غیرمستقیم افزوده و به امنیت غذائی کشور منجر خواهد شد.
2.جایگاه خود تعاونی ها و لازمه موجودیّّت آنها و همینطور نقششان را در فرهنگ ایرانی، شرح دهید.
وجود تشکل ها در بخش کشاورزی یک ضرورت است اما در کمیت و کیفیت تشکلها نسبت به نیاز نمره قابل قبولی نداریم. یا ما بعنوان دولت عملکرد خوبی در جهت تبیین و ترویج جایگاه تعاونیها نداشته ایم یا عملکرد خود شرکت ها مانع برجسته شدن ضرورت تشکل ّهّا شده است. پس نیاز به فعالیت بیشتری در این حوزه هست. هر بنگاه تولیدی، باید یک بنگاه اقتصادی باشد یعنی فعالیّت کردن در آن بخش مقرون به صرفه و سودآور باشد اما نه شش دهم هکتار باغ مارا به این هدف رهنمون می سازد و نه یک و دودهم هکتار زراعت . بنابراین برای ارتقای راندمان تولید در این بخش و مقرون به صرفه بودن آن، لزوماً باید یکجا کشتی یا یکپارچگی اراضی بر اساس قانون یکپارچه سازی اراضی اتفاق افتد چرا که این امر مقدمّه مکانیزاسیون در فعالیت کشاورزی و استفاده از تکنولوژی جدید هست و این ها عملی نمی شود مگر این که ایجاد و فعالیت تعاونیهای تولید و سهامی زراعی یا کشت و صنعت ها جدی گرفته شود. البته این امر الزام بردار و تحمیلی نمیشود بلکه داشتن رغبت و تمایل خود بهره برداران هست که به ما کمک می کنند تا این بحث را عملیاتی کنیم و در واقع به سمت ایجاد تشکلّ ها گام برداریم. در حال حاضر فاصله ای که بین عموم تولید کنندگان و تولید کنندگان برتر وجود دارد تفاوت فاحشی است. 41 تن در هکتار رکورد تولید گندم تولیدکنندگان برتر است در صورتی که متوسط تولید مان حدود سه تن می باشد. پس ظرفیت تولید وجود دارد و امکان اجرایی شدن آن هم مقدور است و عملی نشدن آن ، به نحوه عملکرد بهره برداران، عدم استفاده از تکنولوژی جدید، بذور اصلاح شده و عدم مبارزه صحیح با آفات و بیماریها و ...مربوط می شود. چرا که در حال حاضر بیشترین سطح کشت و تولید توسط تولیدکنندگان روستایی با سطح اراضی کم بوده و استفاده بهینه از منابع تولید اعم از خاک، آب و نیروی انسانی میسر نیست مگر اینکه تجمیع اراضی و یا یکجاکشتی با تشکیل شرکتها اتفاق افتاده و امکان کشت مکانیزه با تکنولوژی روز و تکمیل زنجیره تولید و ارزش در سایه عمل جمعی را فراهم سازد.
3.اقتصاد کشور به لحاظ متّّکی بودن به نفت و مسائل دیگر ثبات لازم را ندارد، این روند چه تأثیراتی در ارائه خدمات دهی سازمان تعاون روستایی به اعضای خود گذاشته است؟
هر عامل اقتصادی هم محاسن اش و هم معایب اش را باید باهم بررسی کنیم، چون هیچ عاملی مطلقاً خوب یا بد نیست. نفتهم یک فرصت، گنج ومنبعی برای رشد و توسعه است که در اختیار این کشور قرار دارد ولی نحوه هزینه کرد آن است که این منبع ثروت را آسیب زا یا به منزله یک فرصت می نماید، برابر برنامه های بالادستی، سعی بر آن است که بودجه جاری دولت به فروش نفت وابسته نباشد هر چند که فاصله زیادی داریم تا به آن نقطه برسیم. طبیعتاً، همانطوری که استفاده نادرست از این منبع درآمد، آسیب جدی بر سایربخش ها میتواند وارد سازد، در مقابل استفاده صحیح از آن در زمینه های مختلف موجب توسعه و ترقّی و پیشرفت خواهد بود. به خاطر همین مسائل مطلقاً نمی توانیم به خوب و بد بودنش نظر بدهیم، ولی در حالت کلّی می توانیم سیاست گذاری های مان را اگر قرار است از داشتن ثروتی مثل نفت استفاده سالمی داشته باشیم، باید درجهت سرمایه گذاری ها، زیرساختها و کمک به تولید کننده ها باشد که مورد تاکید مقامات عالی نظام از جمله مقام معظم رهبری در قالب اقتصاد مقاومتی هم می باشد.
1. فعالیتهای انجام شده در سال 1401 در سازمان تعاونی روستایی در راستای خدمات دهی هر چه بیشتر به شهروندان آذربایجان شرقی را مختصراً، شرح دهید.
با تاکید بر برنامه محور بودن و برنامه ریزی بر اساس مزیتهای تولیدی حوزه عمل شرکتها و امکاناتی که در اختیار شرکتها هست و نظارت دقیق تر بر عملکرد تشکلها برای اعتماد سازی بیشتر در جهت تعامل و همکاری اعضا کار کنیم. لذا همکاران شهرستانی را ملزم کردیم که با شرکت در جلسات با حضور هیئت مدیره، مدیر عامل، بازرسین و حتی اعضای موثرو ریش سفید که صاحب جایگاه اجتماعی هستند با در نظر گرفتن مزیتهای تولیدی منطقه و امکانات و فرصت های موجود در بطن خود تشکل ها، بتوانند به صورت هدفمند برنامه ریزی و در خدمت بخش باشند که به حمدالله در این راستا قدم های خوبی برداشته شده است. در حال حاضر ما سه تا انبار سرد داریم که در شهر های ایلخچی، عجب شیر و سراب دایر هستند که در شهرستان سراب به صورت فول تایم فعالیت انجام می گیرد و سیب زمینی کشاورزان علاقه مند را جهت تنظیم بازار و کاهش ضایعات انبار می کنند. علاوه بر این در مجتمع انبارهای سرد سراب با وارد شدن دو نفر سرمایه گذار و حمایت های ویژه ما نهایتاً کارخانه چیبس سیب زمینی راه اندازی شده که تولیداتش صادر میشود. همچنین یک کارخانه فرنج فرایز هم در حال آماده سازی و راه اندازی هست که تحول عظیمی را در بخش کشاورزی در منطقه ایجاد خواهد کرد. در ادامه در نظر داریم بر اساس سیاستهای وزارت و سازمان متبوع، کشاورزی قراردادی را توسعه بدهیم مفهوم کشاورزی قراردادی هم این است که تولید کننده بر اساس درخواست بر اساس قرارداد فی مابین با کارخانه و صنایع مرتبط تولید کند و در این حالت است که می داند از کدام بذر و از کدام شیوه تولیدی استفاده نماید که مورد خواست همان کارخانه باشد. در این شیوه تولید، قیمت فروش محصول هم از قبل از تولید مشخص شده و تولیدکننده با آسودگی خیال از عرضه محصول، به تولید می پردازد. انبار سرد ایلخچی هم در راستای حمایت از تولید سیر که جایگزین تولید پیازبرای حمایت از احیای دریاچه ارومیه شده طی قراردادی به بخش خصوصی اجاره داده شده تا با خرید، انبار و سورت و بسته بندی نسبت به تنظیم بازار آن محصول اقدام کند که الان به کشورهایی مثل روسیه، قطر، عمان و عراق و حتی آلمان این محصول را صادر میکنند و به طور متوسط به صورت مستقیم باعث اشتغال زایی حدود 200 نفر شده است. انبار سرد عجب شیر بجهت تغییر الگوی کشت منطقه نیازمند مقداری سرمایه گذاری است و چون هدف بخش دولتی، سرمایه گذاری به صورت دولتی نیست لذا مجوّز لازم را جهت واگذاری آن به بخش خصوصی گرفتیم تا سرمایه گذار خصوصی دوباره آنجا را احیا و در اختیار بخش قرار دهد. خدمت دیگری که در سال 98 ارائه شده است تولید، فرآوری و توزیع بذر گندم و جو بوده. اتحادیّّه های بستان آباد و هشترود در تولید بذر فعالیت شاخصی دارند. اتحادیه هشترود در تولید بذر گندم دیم و اتحادیه بستان آباد هم، هم در تولید بذر گندم دیم و هم در بذر گندم آبی تولید کننده مهمی به شمار می روند، سایر تشکلّ ها هم در تولید بذر در کنار این دو شهرستان کمک می کنند. حدود 65000 تن بذر مصرفی سالانه استان آذربایجان شرقی است که هدف گذاری جهاد کشاورزی از این مقدار 20000تن تولید است که از این مقدار 14500تن امسال تولید و توزیع شده که 8671 تن تولید و توزیع شبکه ما بوده است که این نشان دهنده این است که ما جایگاه خوبی در تولید بذر استان داریم و چون تولید بذر در صنعت کشاورزی از پایه های اولیّّه افزایش تولید است لذا هم در تولید و هم در توزیع در کنار همکاران جهادکشاورزی تلاش میکنیم تا بذر اصلاح شده در اختیار کشاورزان بگذاریم. البته با ایجاد جایگاههای بوجاری و ضدعفونی بذر خود مصرفی کشاورزان هم به افزایش راندمان تولید کمک میکنیم. امسال ما 23177 تن خرید تضمینی گندم و 135624 تن خرید توافقی انواع محصولات و 2140 تن خرید حمایتی گوجه فرنگی داشتیم و همچنین 68887 میلیون ریال توزیع کالاهای مایحتاج ضروری و صنفی اعضا و توزیع 82740 هزار لیتر مواد سوختی 6838 تن آرد روستائی و 45731 تن کود شیمیائی و 46612 تن نهاده های دامی و 103318 لیتر سموم شیمیائی داشته ایم همچنین ساماندهی و تشکیل شرکتهای تعاونی تولید بهره برداران پروژه رودخانه مرزی استان در شهرستانهای جلفا و خداآفرین هم در دست اقدام هست. از اول سال 39 شرکت غیر فعال نیز تعیین تکلیف شده اند. بر برگزاری مجامع عمومی 229 تشکل هم نظارت داشته ایم.
5. سازمان تعاونی روستایی چه نقشی را در حذف واسطه ها، بین کشاورزان با خود سازمان تعاونی روستایی استان داشته است؟
چون بنده در جهاد کشاورزی در قسمت ترویج هم صاحب مسئولیت بوده ام، این بحث در آنجا هم مطرح بود. باید گفت که در کلّ نمی توان واسطه ها را حذف کرد چرا که وجود واسطه ها از ضروریّات بخش می باشد. چون در این پروسه، یکی به عنوان تولید کننده فعالیت می کند، دیگری هم در رساندن این محصول به بازار و فروش تخصّص دارد .به خاطر این که بتوانیم این قضیّه را به نوعی ساماندهی نماییم، نقش تشکل ها را سعی کرده ایم پررنگ نمائیم تا کار بازرگانی محصولات کشاوررزی را همین تشکل ّ ها انجام دهند. بنابراین وقتی ما می گوییم نهاده ای از قبیل کود، سمّ و غیره را توزیع نمودیم این را از طریق دلال انجام نمی دهیم، بلکه از طریق شبکه خودمان انجام داده ایم و اقدامات دیگری از قبیل خرید تضمینی و حمایتی هم از طریق شبکه انجام می پذیرد .
بنابراین ما خودمان در قالب وظایفی که داریم حمایت های لازم و هماهنگی مربوطه را در کنار داشتن نظارت دقیق انجام می دهیم تا این اتفاقات از طریق خود شبکه رخ دهد. جدیدا هم در اتّحادیه سراب برای واردات ذرت دامی با أخذ مجوز لازم اقدام شده که سعی بر آن است که حضور دلاّّل را در این بخش هم محدود کنیم.
0. در راستای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به کلان شهرها چه سیاستهایی اتخاذ کرده اید تا هم مناطق روستایی توسعه یابد وهم جلوی تراکم جمعیت در شهرها گرفته شود؟
تاکیدا نظام در این باب در تمامی جوانب حمایت های مقدوررا انجام داده است. در حوزه خود ما هم انجام امور بازرگانی محصولات کشاورزی و تأمین نهاده هاست. درکلّ، به خاطر این که در بخش تولید خصوصاً تولیدات کشاورزی به لحاظ ماهیتّ خاص خود درآمد قابل توجهی نسبت به سایر مشاغل، حاصل نمی شود به مرور زمان از تعداد فعاّلین تولید کاسته می شود ولی برخلاف این، میزان تولید افزایش یافته است. این امر نشانگر این است که این اتفاق، مشکلی را در امر تولید ایجاد نکرده چون از طریق ترویج و انتقال یافته های تحقیقاتی، آموزش، مکانیزاسیون ، بذور گواهی شده راندمان تولید ارتقا یافته. ولی در کلّ ما در مورد ماندن یا رفتن روستاییان از محل سکونت شان دخالتی نداریم ولی اگر تولیدی در آنجا رخ می دهد، قطعاً حضور ما درتأمین نهاده و بازرگانی محصول، پررنگ بوده است که البته اراده خود کشاورزان هم در این امر بی تأثیر نیست.
9. در روال اجرایی شما و سازمان تعاونی روستایی، مبنای تقسیم بندی مناطق روستایی و رتبه بندی آنها در میزان توسعه و رشد جمعیت شان شکل می گیرد یا چارچوب های دیگری را تعریف کرده اید؟
رتبه بندی مناطق روستائی در حوزه عمل ما نیست. ولی نهایتاً معیارهایی از قبیل زیر ساختها ،میزان درآمد و خدماتی که در آن منطقه ارائه می شود می تواند از فاکتورهای مهّّم توسعه درروستاها به شمار رود .
ولی در حوزه خود ما بعضی از شهرستان ها هستند که نهایت همکاری را با ما دارند و حداکثر توان تشکلّ پذیری را از خود نشان داده اند که شبستر یکی از آن مناطق است.
8. در حال حاضر سطح آموزش را در بین افراد روستا نشین چقدر موفق می بینید؟ و آیا برنامه خاصی در این باب در نظر داشته اید؟
آموزش به صورت تخصّصی در حوزه جهاد کشاورزی، بر عهده مدیریت ترویج وتحقیقات است که ما نقش مستقیمی در این مورد نداریم چون اصلاً اعتبار مجزایی برایش نداریم. آموزش ارکان تشکلّ ها بر عهده ماست لذا چون هر شرکتی مدیر عامل، بازرس و هیئت مدیره ای دارد، آموزش آنها بر عهده این سازمان است که در طی امسال به 5478 نفر روز بالغ می شود و بیشتر این آموزشها هم در حوزه های بازرگانی و حسابداری و نحوه رفتار جمعی و سیستم یکپارچه مالی در سازمان از اهم آموزشهای ما در این بخش محسوب می شوند و در کنار این ها حسابرسی سالانه تشکلها را هم خود سازمان روستایی انجام می دهد و تمامی شرکت های فعال را در طول سال دو بار حسابرسی می کنیم که یکی حسابرسی سالانه و دیگری حسابرسی عملیاتیهست، که حسابرسی سالانه معمولاً در اول سال برای سال گذشته انجام میگیرد و حسابرسی عملیاتی هم در نیمه دوم سال انجام می گیرد که به نوعی پیگیری امورات تذکر داده شده در حسابرسی سالانه محسوب می شود که آیا نواقصات ذکر شده اجرا یا حل شده است یا خیر، که تمام این موارد برای سلامتی شبکه صورت می پذیرد.